Жыл сайын дүние жүзінде жатыр мойны обырының (ЖМО) 600 мыңнан астам жаңа жағдайлары анықталады және 300 мыңдай әйел осы аурудан қайтыс болады. Қазақстанда жылына жатыр мойны обырының 1900-ден астам жаңа жағдайы тіркеліп, жыл сайын 600-ден астам әйел қайтыс болады. Соңғы 20 жылда республикамызда жатыр мойны обырына шалдығу көрсеткіші 26 %-ға өсті.
ЖМО – әлемдегі әйелдерде жиі кездесетін төртінші қатерлі ісік түрі. Қазақстанда статистика одан да сорақы – ЖМО әйелдердегі қатерлі ісіктер құрылымында – сүт безі қатерлі ісігінен кейін екінші орында тұр. ЖМО пайда болуының негізгі себебі — адам папиллома вирусы инфекциясы. АПВ – вирустың 200-ге жуық түрін қамтитын топтың атауы. Бұл миллиондаған жылдар бойы тасымалдаушылармен бірге дамыған вирустардың ежелгі тобы. Денедегі сүйел түріндегі АПВ инфекциясы туралы алғашқы ескертулерді біздің дәуірімізге дейінгі I ғасырда Ежелгі Греция дәрігерлері сипаттаған. Алайда, соңғы 50 жылда ғана ғалымдар АПВ және оның салдарын зерттеуге қол жеткізді.
Статистикаға сәйкес, 10 адамның 8-і өмір бойы АПВ жұқтырады. АПВ адамның шырышты қабатының терең қабаттарына енеді. Вирусты жұқтыру, оның тасымалдаушысы сияқты, асимптоматикалық болуы мүмкін. Шамамен 90% жағдайда АПВ инфекциясы 1-2 жыл ішінде емделмей өздігінен өтеді.
Ғалымдар онкогендік қаупі жоғары және қатерлі ісікке әкелуі мүмкін АПВ-ға жататын кем дегенде 14 түрін анықтады. АПВ-ның онкогенді түрлері патологиялық өзгерістерді тудыруы мүмкін, бұл 15-20 жылдан кейін жатыр мойны обырының дамуына әкеледі. ЖМО-ны ерте анықтап, емдеуді дереу бастау арқылы емдеуге болады. Сондықтан Қазақстанда 30 жастан 70 жасқа дейінгі әйелдер үшін жеке скринингтік тексеру жүргізіледі. Әр төрт жыл сайын скринингтік топтағы әйелдер жатыр мойнындағы ықтимал қатерлі ісіктерді анықтау үшін ПАП-тест (Папаниколау жағындысы) тапсыруы керек.
«Скринингтерден басқа, 135-тен астам елде АПВ-ға қарсы вакцинация жүргізіледі. АҚШ, Ұлыбритания, Австралия, Швеция және басқа елдердің тәжірибесі вакцинациядан кейін жатыр мойны обырының төмендеуін көрсетеді. Қазақстанда 2024 жылдың күзінен бастап Ұлттық вакцинация күнтізбесіне сәйкес, ата-анасынан немесе қамқоршыларынан рұқсат алынғаннан кейін 11 жастағы қыздарға АПВ-ға қарсы ерікті вакцинациялау жүргізілуде», — деп атап өтті Жетісу облысы СЭБД басшысы Асхат Чарапиев.
Жетісу облысында вакцинация 2024 жылғы 23 қыркүйектен басталды, бүгінгі күнге облыста 94 қыз балаға иммундау жүргізілді. Вакцинацияның толық курсы – алты айлық аралықпен екі доза. Сонымен қатар 12-13 жастағы қыз балаларға толықтыра вакцинациялау жүргізілуде. АПВ-ға қарсы вакцина қазақстандық егу күнтізбесінде әртүрлі органдардың қатерлі ісіктерінен қорғайтын екінші екпе болып табылады. Біріншісі – вирустық В гепатитіне (ВВГ) қарсы.
